احتمالا خیلی‌ها وقتی اسم روغن‌های گوناگون؛ از روغن آفتابگردان گرفته تا روغن زیتون و از روغن ذرت گرفته تا روغن هسته انگور را می‌شنوند یا بر قفسه فروشگاهی می‌بینند با هر میزان شناخت از غذا و مواد غذایی علامت سوالی در ذهنشان شکل می‌گیرد که چرا برخلاف روغن‌های دیگر از روغن سویا تا روغن کنجد این روغن برایشان آشنا نیست و طبیعی است که آدم‌ها به ناآشناها و غریبه‌ها کمتر اعتماد می‌کنند. چرا این روغن نسبت به رقبایش این همه غریبه مانده است؟ روغنی با خواص غذایی متعدد و ماده غذایی کارآمد برای آشپزی و تجربه طعم‌های جدید و لذت‌بخش.
از سوی دیگر وقتی آدم‌ها موقع خرید با روغن ناآشنایی برخورد کنند به هزارویک دلیل در کسری از ثانیه کنارش می‌گذارند و می‌روند سراغ همان همیشگی معروف!
چرا اسم کانولا برای خیلی‌ها آنقدر دور است و ناآشنا. اصلاً این روغن از کجا آمده است ؟در زندگی ما چه کار می‌کند؟
در سال ۱۹۷9، واژه کانولا (Canola) از ترکیب دو کلمه “Canada” و “Ola” که مخفف “Oil Low Acid” به معنای روغن اسید پایین است برساخته شد.
کانادا؟! روغن کانولا چطوری از کانادا سردرآورد؟
اما پیش از رسیدن به کانولا در کانادا باید مسیر طولانی را در تاریخ و از شرق دور به سمت قطب شمال طی کرد.
کانولا روغن گیاه کلزا است که سابقه کشت و مصرف آن به 4000 سال پیش در هند و 2000 سال پیش در چین و ژاپن می‌رسد. گفته شده 700 سال پیش در کشور لهستان از فرآورده روغنی گیاه کلزا به‌عنوان روغن چراغ استفاده شد، تا در سال ۱۸۴۵ که روغن این گیاه به فرانسه رسید و کلزا نام گرفت.
روغن کانولا از کلزا به دست می‌آید اما نه از کلزای تاریخی که از کلزای اصلاح‌شده. پس اول باید ببینیم کلزا چه گیاهی است؟
کلزا نام سنتی گیاهان دانه روغنی در خانواده Brassicaceae است اما این گروه اکنون به دو دسته کلزا صنعتی و کانولا تقسیم می شود. به چشم سر نیز دانه‌های این دو نوع یک‌جور دیده می‌شوند. تفاوت متمایز بین این دو نوع گیاه هم‌خانواده پروفایل اسیدهای چرب و وجود گلوکوزینولات است. امروزه لغت کلزا یا کلزا صنعتی به هر دانه کلزای با محتوای بالای اسید اروسیک در روغن (معمولا حداقل 45 درصد) مربوط می‌شود و همان‌طور که اشاره شد، نام کانولا در سال 1979 در کانادا ثبت شد و مختص محصول روغن خوراکی است.
کلزا گیاهی که در جنگ، دوباره کشف شد:
در زمان جنگ جهانی دوم به‌دلیل کمبود منابع، از روغن کلزا به‌عنوان چرب‌کننده موتورهای بخار کشتی‌ها و تجهیزات هواپیماها بهره گرفته شد و در آن زمان بهتر از هر شوینده‌ای به کار شست‌وشوی فلزات می‌آید.
می‌گویند نخستین بار در دهه چهل میلادی یک کشاورز مهاجر لهستانی در کانادا به نام فرد سولوونیوک بذرهایی که توسط یک دوست لهستانی برای او فرستاده بود کشت کرد. دانه‌ها به‌خوبی با شرایط خاک کانادا سازگار شدند. اما تا پس از پایان جنگ جهانی دوم، فرصتی برای مطالعات ژنتیک روی این گیاه پیش نیامد. تا اینکه به سال 1957 دو محقق در کنادا؛ بالدور استفانسون و کیت داونی سئول پروژه تولید کلزا با اسید اروسیک و گلوکوزینولات پایین را پس از سال‌ها مطالعه به نتیجه رساندند و روغنی جدید را برای غذایی به جهانیان شناساندند، روغنی که به‌دلیل پیدایش آزمایشگاهی‌اش در کانادا «کانولا» نام گرفت.
ارزش تغذیه‌ای روغن کانولا:
آنچه گفته خلاصه‌ای از قصه سرگذشت روغن کانولا بود، اما این روغن حاوی ارزش‌های غذایی بالایی نیز هست که شیوه مصرف صحیحش باعث تجربه طعم‌های دوست‌داشتنی می‌شود و در سلامت و کیفیت سلامت بدن موثر است.
روغن کانولا جز مفیدترین روغن‌های خوراکی است که تولید و در بازار عرضه می‌شود. این روغن منبعی غنی از ویتامین E، بدون کلسترول و حاوی کمترین مقادیر اشباع شده در بین تمام روغن‌های متداول در آشپزی است. همچنین روغن کانولا نسبت امگا ۶ به امگا ۳ مناسبی دارد که از این روغن گزینه‌ای کمیاب در میان رقبایش می‌سازد.
هر قاشق غذاخوری از روغن کانولا حاوی ارزش غذایی زیر است:
124 (1کالری
16 (2درصد از مصرف توصیه شده روزانه ویتامین E و 9 درصد از ویتامین K
14 (3گرم چربی کل
03 (4گرم از کل اسیدهای چرب اشباع شده
86 (5گرم از کل اسیدهای چرب تک غیراشباع
94 (6گرم از کل اسیدهای چرب چند غیراشباع
روغن کانولا در آشپزخانه نیز عملکرد ممتاز و قابل اتکایی دارد و از قابلیت‌های متنوع و متعددی برای آشپزی بهره‌مند است. بافت نرم و سبک این روغن سبب می‌شود که مواد اولیه هر غذا به‌خوبی طعم خود را آزاد کنند و محصول آشپزی با روغن کانولا غذایی اشتها برانگیز و تجربه‌ای تکرارپذیر باشد.
روغن کانولا برای پخت‌پز انواع غذاها، سرخ کردن و تهیه انواع سس، دسر و سالاد انتخابی کامل و پرقابلیت است. نقطه دود آن ۲۲۰ درجه سانتی گراد است به همین دلیل برای آماده کردن غذاهای سرخ‌کردنی روغن مطمئنی‌ست، بدون اینکه تغییر رنگ و بویی داشته باشد.
روغن کانولا فواید بسیار دارد اما هنوز راه بسیاری دارد تا به مقامی ممتاز در میان رقبایش برسد. این تنها نقطه آغازی بود برای آغاز راه دوستی با غریبه‌ای که از سردسیر به سرزمین چهارفصل ما پا گذاشته است.